Skip to main content

Featured

Heavy responsibilities for elder aunt among the Logooli

With Seenge Fonesi. She is the elder grand daughter of Isagi and elder daughter of Amugasya. She is often present in functions involving the family of Amugasya. Pic taken on 18/4/2024. The elder sister soon becomes the elder aunt. It is this “seenge munene” (elder aunt) tag that she is tied to many cultural responsibilities – back home. To her marital family she may appear as any other woman, but she is not so in the eyes of her people. Marriage does not steal her away as it would happen with other daughters of the old man. To her, as days go and the old man and woman of the estate are dependents, she becomes increasingly present.  Her brothers also need her for almost all traditional markings. They are marrying, she needs to welcome the new wife. They are giving birth, she needs to come to midwife or “bless” the new born. They are paying dowry she needs to lead the women delegate. There is a conflict she needs to come for a hearing.  And many others. Traditions does not expect her to

Ha muhembe


(Ichavakari. Ha muhembe. Kisiki chihwaa. Muvasu gururi)

Induraji: Ga girung'ana, madiku ga girung'ana. 
Viraji: Ha chavakari yaha hari rugano kweri. Nzizurizaa vurahi. Misango na kiri yimu (asona vurungi). Na kisambaa inyama. Cereal board ni kiyinzira. Press niyadinya. Magu! 
Induraji: Kurava vandi ngani kwazia ihare. Ihare! Umanye vutuji vwa voyeranji mu vorogori muno. Navuza kijira kwaduka ha kwazizaa kwa yisunda ku mba.

(Ambaso navitaa akuba zimoni avarora)

Induraji: Mwanitu, ndi? Wenyaa uviti za vujira murembe.
Ambaso: Awa mukurundu. Guvari kuvara hachi murisunda hakindu. 
Induraji: Hakindu hai? Hai? Kisiki chu muhembe kiyavwaa yiki. Igo ga komoromanji ku na Viraji.
Viraji: Umanye igasi yitu ya 'jua kali' ni ya hakindu dave. (Vaseka). 
Induraji: Yengo ndi? Varamu? 
Ambaso: Hake. Ndura Agakhan Kisumu. Musakuru yavee mu miniku. 
Induraji: Na madiku, na madiku nindamuroraa. Yaminika ngani? 
Viraji: Inzi ndanyora ripoti musakuru numuminiku navuza virenge viagwa vigata. Ombere mwanitu.
Ambaso: Ku ni ndio. Azii kososa mumavwevwe karunu. 
Induraji & Viraji: Mwodi
Ambaso: Ku murareka inzi ngende mbiri ripoti yengo. Rikiri kuduka yo. 
Induraji: Ndaza, ndaza. (Ambaso avareka)
Viraji: (Na henzaa kisiki nunu kegongominywaa) Yani Ichavakari wosi kunyara kuva kuho ni isivitari da? Vasakuru vitu vakuziraa Embo. Henza zigarama. Ga kovoranji. Kovee ku ho za. 
Induraji: Musakuru yazaa yikara nu kunyi ha Muhembe yaha. Yaha. Hu mu China arombaa inzira yaha. Ngotwa arombaa inzira yaki? Yukushira vasomi vitu kuyinzira Agakhan? 
Viraji: Magoso, magoso. Genaga gashiorwaa ndi? 
(Mudoga guza havari vasingii. Rimoroma rikarika.)

Comments