Skip to main content

Featured

Heavy responsibilities for elder aunt among the Logooli

With Seenge Fonesi. She is the elder grand daughter of Isagi and elder daughter of Amugasya. She is often present in functions involving the family of Amugasya. Pic taken on 18/4/2024. The elder sister soon becomes the elder aunt. It is this “seenge munene” (elder aunt) tag that she is tied to many cultural responsibilities – back home. To her marital family she may appear as any other woman, but she is not so in the eyes of her people. Marriage does not steal her away as it would happen with other daughters of the old man. To her, as days go and the old man and woman of the estate are dependents, she becomes increasingly present.  Her brothers also need her for almost all traditional markings. They are marrying, she needs to welcome the new wife. They are giving birth, she needs to come to midwife or “bless” the new born. They are paying dowry she needs to lead the women delegate. There is a conflict she needs to come for a hearing.  And many others. Traditions does not expect her to

Mama, nziranyiaa risandiza

Murina wange munene ni nyina waa. Ndamuyanza kuvita vosi. Yainyanza kase. Rivugura kevogo nukunzuva nde zinguru ku vosomi nindi zigasi ziajira nunu kari nengenda ihare nzizagirira kwizuriza mama.

Nu waviruka muvisandu ma warerwa na guku noho senge noho yatakwivura ujira no vovereri mu mwoyo nuweteva, 'Wange nyina yafwanaa ndi? Yari anzumbake ndi? Oh, mama, yari ambe vuyanzi'. Gajira ndio niwavura kumurora.

Na yamurora, namuviha, namukuya kevogo chu vuyanzi, nava mwana wi imbiri, ichekorero, avezaa naveye nyina wa yamanya? Si novodoto kovora wamanya gosi ku nyina wovo dave. Kari muvuyanzi vura anyara kuva Angirung'ane.

Nu vutuji noho vudaka vwu wavirukira mu? Nuganagania, vwajira ku nyina wovo nava rugano. Vurahi vwivwe vwaturanaa ku kindiki? Rikugurira vidamudamu? Rihandarira ririe korora wakuria kandi wakunywa samu? Vuyanzi vwari vwa girigari noho 'vwagurwaa'?

Kijiraa nendeva nukuturana ne rirora riage ku vandu vanzaganaa navo. Varara vandu vikikaye, rikura ria nyina waa vaizura muvunadi vwizinzu, vasungu vavarangaa 'land ladies'. Varara varura, vandi vahoma. Varara vakungaa vandu vataatunga madanyi go komenya. Ni riva ritaveye rirahi. Ku nzeteva, nyina wange arava undi, gari gave ndi? Arava nizisendi, kwari komenye ndi?

Mama yaraa anyara kuzanga yengo isa nimwami ne rivora ndi, atura kuzigasi zizie. Yaraa akotere mureri mumba, akodekerange nakizia. Isi witu yaraa ahenzerange kunduru kijira mama navoo avoo. Na madiku nigazia, zisukuru nizikugumii, kwari kove kwadaka zingano nuvwiyangu vwukugunza na nyina witu.

Nirwo rwa nganagania nembora Nyasaye yakora kindu kenene kumba mama wange. Muzinguru nuvwihani vwivwe yakora gosi gukujira kuviruki vurahi. Yariho rwosi. Yatinguhaa ku kukuha keveeho mba. Na kevogo sichagosaa mba.

Comments