Skip to main content

Featured

Heavy responsibilities for elder aunt among the Logooli

With Seenge Fonesi. She is the elder grand daughter of Isagi and elder daughter of Amugasya. She is often present in functions involving the family of Amugasya. Pic taken on 18/4/2024. The elder sister soon becomes the elder aunt. It is this “seenge munene” (elder aunt) tag that she is tied to many cultural responsibilities – back home. To her marital family she may appear as any other woman, but she is not so in the eyes of her people. Marriage does not steal her away as it would happen with other daughters of the old man. To her, as days go and the old man and woman of the estate are dependents, she becomes increasingly present.  Her brothers also need her for almost all traditional markings. They are marrying, she needs to welcome the new wife. They are giving birth, she needs to come to midwife or “bless” the new born. They are paying dowry she needs to lead the women delegate. There is a conflict she needs to come for a hearing.  And many others. Traditions does not expect her to

Saying #14

-Yazia muchitu nadora risagati -
Yazia - he/she went
Muchitu - to the market
Nadora - and picked
Risagati - withered branch, dry leaves
Esogoni eveyeku ne vindu rugano rugano. Vanadi na vaguri vajirayo kuvunyingi. Vindu vigurizwaa nukugurika nirugano rugano. Koveyeho neviukuria, zinguvu, zinyingu nivigongamiru kivara bei. Niwenyi viugi, esogoni idakaa mba.
Riyoga riakira yo. Vuyu arangiraa yira, undi yimbiraa hara, eng'ombe yavashiri kuguriza niyana kivihiri kijira inzara. Vararu vayanza esogoni kijira varahevwa ku mengu nimikado jigundaa. Imbura nikubi kosogoni madoshi gajira ku manyingi. Yiku nokorondekana nuvumwamu vuturanaa kuvindu viguranywaa.
Ku Parafandara navoreve yazia kosogoni ma natura yo nirisagati! Sigakavee gukuhaga noho ndi? Mundu nazii kosogoni nivihera vivie amaa yenya aturi yo numutugu mugasu, iviukuria vinifu kandi viguriru virahi. Mundu nakugurizii kindu kidamanu unyara kumushira kurushia kuduka ashiore vonene mbitirira. Navuzwa mwanitu yadora risagati.
Risagati ni kindu kivura mazami, chafwa, kari vandu vaikara kumatu gene mpaka gavunguruka. Chatigara nikisara vuza, kikubiraa riyoga imbuza nivita. Yaga ni kumanyia rugano yiru nurukunikiru kijira aveyekuho mundu wumutwi murungi anyara kodora risagati ma yidudi nazia nario yengo mba.
Irisagati nu mukari kidwadi, mundu wi kikaye aveye muswerereko gwa vandu vasaza. Si avezaa mukana yirinda mba navuza yayivagara kuri kivambara. Munwa gwigwe nevikorwa vivie siviyanzizaa. Vandu vamaa vamuhenzera ihare. Rwa mundu atamanyi amang'ana gumukari wenuyu ma amuvugura ashira mumba kovoraa 'adoo risagati'.

Comments

Post a Comment